AI là gì? Bức tranh toàn cảnh về Trí tuệ Nhân tạo trong kỷ nguyên mới

Trong một thế giới nơi mà công nghệ đang phát triển và thay đổi nhanh chóng, trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành khái niệm không còn xa lạ. Từ các trợ lý ảo thông minh đến hệ thống tự động hóa phức tạp, AI đã mở ra một cuộc cách mạng làm thay đổi cách chúng ta làm việc, sống và tương tác. Bài viết dưới đây của Zafago JSC sẽ giúp bạn hiểu đúng và rõ hơn “AI là gì” và những ứng dụng thú vị của nó.

AI là gì?

Trí thông minh nhân tạo (Artificial Intelligence – AI) là một lĩnh vực công nghệ dựa trên việc mô phỏng các quá trình suy nghĩ và học tập của con người cho máy móc, đặc biệt là các hệ thống máy tính. Các quá trình này bao gồm việc học tập thông qua thu thập thông tin và quy tắc sử dụng thông tin, lập luận dựa trên các quy tắc để đạt được kết luận hoặc xác định gần đúng, và tự sửa lỗi.

Khái niệm về công nghệ AI được giới thiệu lần đầu bởi John McCarthy, một nhà khoa học máy tính Mỹ, tại hội nghị The Dartmouth vào năm 1956. Ngày nay, công nghệ AI là một thuật ngữ toàn diện, bao gồm mọi thứ từ quá trình tự động hoá robot đến người máy thực tế.

Công nghệ AI gần đây trở nên phổ biến hơn, thu hút sự quan tâm lớn đến phần lớn là nhờ vào Big Data. Sự tăng cường quan tâm từ các doanh nghiệp về tầm quan trọng của dữ liệu cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ phần cứng đã tạo điều kiện cho việc xử lý công nghệ AI với tốc độ nhanh hơn bao giờ hết.

Công nghệ trí tuệ nhân tạo đã phát triển như thế nào?

Trong bài báo chuyên đề  từ năm 1950 của Alan Turing “Máy tính và trí tuệ”, ông đã khám phá vấn đề liệu máy móc có khả năng suy nghĩ hay không. Trong đó, Turing đưa ra thuật ngữ “trí tuệ nhân tạo” và trình bày nó như một khái niệm lý thuyết và triết học.

Từ năm 1957 đến năm 1974, sự tiến bộ trong lĩnh vực điện toán đã cho phép máy tính lưu trữ nhiều dữ liệu hơn và xử lý nhanh hơn. Trong giai đoạn này, các nhà khoa học đã phát triển các thuật toán máy học (ML). Sự tiến bộ này đã thúc đẩy các cơ quan như Cơ quan Chỉ đạo các Dự án Nghiên cứu Quốc phòng Tiên tiến (DARPA) tạo ra quỹ để nghiên cứu AI. Ban đầu, mục tiêu chính của nghiên cứu này là khám phá khả năng của máy tính trong việc phiên âm và dịch ngôn ngữ nói.

Trong suốt những năm 1980, nguồn tài trợ cho nghiên cứu về trí tuệ nhân tạo đã được tăng cường, và các nhà khoa học đã mở rộng bộ công cụ thuật toán để phát triển AI. David Rumelhart và John Hopfield đã đóng góp đáng kể với các bài báo về kỹ thuật học sâu, chứng minh rằng máy tính cũng có khả năng học hỏi kinh nghiệm.

Từ năm 1990 đến đầu những năm 2000, các nhà nghiên cứu đã đạt được nhiều mục tiêu quan trọng của AI, bao gồm việc đánh bại nhà vô địch cờ vua thế giới. Với sự phát triển mạnh mẽ của dữ liệu và khả năng xử lý trong thời đại hiện đại, nghiên cứu về trí tuệ nhân tạo đã trở nên phổ biến và dễ tiếp cận hơn. 

AI nhanh chóng phát triển thành trí tuệ nhân tạo tổng quát, cho phép phần mềm thực hiện các nhiệm vụ phức tạp. Phần mềm có khả năng tự tạo, ra quyết định và tự học các nhiệm vụ mà trước đây chỉ giới hạn ở con người.

Tìm hiểu về 4 loại công nghệ AI hiện nay 

Công nghệ AI được chia làm 4 loại chính:

Loại 1: Công nghệ AI phản ứng

Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) có khả năng phản ứng bằng cách phân tích những động thái khả thi nhất của chính nó và của đối thủ, từ đó đưa ra giải pháp tối ưu nhất. Một ví dụ điển hình là Deep Blue, chương trình chơi cờ tự động của IBM đã vượt qua kỳ thủ thế giới Garry Kasparov vào những năm 1990. 

Công nghệ trí tuệ nhân tạo của Deep Blue có khả năng xác định các nước cờ và dự đoán những bước đi tiếp theo một cách chính xác. Tuy nhiên, nó không có khả năng lưu trữ ký ức và sử dụng kinh nghiệm trong quá khứ để tiếp tục huấn luyện trong tương lai.

Loại 2: Công nghệ AI với bộ nhớ hạn chế

Các hệ thống trí tuệ nhân tạo này có khả năng sử dụng kinh nghiệm từ quá khứ để đưa ra quyết định trong tương lai. Một số chức năng quyết định này có thể được tích hợp trong các thiết bị không người lái như ô tô, máy bay drone hoặc tàu ngầm.

Bằng cách kết hợp các cảm biến môi trường xung quanh, công nghệ trí tuệ nhân tạo này có thể dự đoán tình huống và đưa ra các hành động tối ưu cho thiết bị. Sau đó, những dự đoán này sẽ được sử dụng để thực hiện các hành động trong bước tiếp theo.

Ví dụ, đối với xe không người lái, nhiều cảm biến được trang bị xung quanh xe và ở phía trước để đo lường khoảng cách với các xe khác. Công nghệ trí tuệ nhân tạo sẽ dự đoán khả năng xảy ra va chạm và điều chỉnh tốc độ của xe để duy trì an toàn cho mọi người tham gia giao thông.

Loại 3: Lý thuyết trí tuệ nhân tạo

Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đã tiến xa trong việc phát triển khả năng học hỏi và tự suy nghĩ. Những hệ thống AI hiện nay có khả năng xử lý và phân tích dữ liệu lớn với tốc độ nhanh chóng, cũng như học hỏi từ dữ liệu mới. 

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức phải vượt qua để AI trở thành một phương án khả thi trong nhiều lĩnh vực. Mặc dù có tiềm năng lớn, nhưng việc áp dụng AI một cách an toàn, đạo đức và hiệu quả vẫn đang là một thách thức đối với cộng đồng khoa học và công nghệ.

⇒ Xem thêm: 32 công cụ AI đỉnh cao giúp nâng cao hiệu suất làm việc của bạn

Một trong những thách thức lớn nhất là làm thế nào để AI có thể hiểu biết và tương tác với môi trường phức tạp như con người. Điều này đòi hỏi sự phát triển của các thuật toán và mô hình AI mới có khả năng nhận diện và đáp ứng được nhu cầu và mong muốn của con người trong các tình huống đa dạng và phức tạp. 

Đồng thời, việc đảm bảo tính bảo mật và quyền riêng tư khi sử dụng công nghệ AI cũng là một vấn đề cần được xem xét cẩn thận để tránh những hậu quả không mong muốn.

Loại 4: Tự nhận thức

Cùng với sự tiến bộ của công nghệ, một số tiến bộ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) đã tạo ra những hệ thống có khả năng tự nhận thức về bản thân, có khả năng hành xử và tương tác với môi trường như con người. 

Những hệ thống này thậm chí có thể trải qua quá trình học để hiểu và phản ứng theo cảm xúc của họ và của những người khác. Tuy nhiên, loại công nghệ AI này vẫn còn nhiều hạn chế và thách thức cần được giải quyết trước khi trở thành khả thi trong thực tế.

AI đã đem đến cho nhân loại những gì?

Với sức mạnh vượt trội của Trí tuệ Nhân tạo (AI), con người đã chứng kiến sự tiến bộ đáng kinh ngạc trong nhiều lĩnh vực:

Bảo mật

Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực bảo mật. Bằng cách sử dụng AI, các hệ thống bảo mật có thể phát hiện và ngăn chặn các mối đe dọa mạng phức tạp một cách tự động và hiệu quả hơn. 

Ngoài ra, AI cũng được sử dụng để xác định và phản ứng với các mẫu tấn công mới và không xác định trước. Bằng cách này, hệ thống bảo mật có thể nhanh chóng cập nhật và điều chỉnh chiến lược phòng thủ để đối phó với các mối đe dọa tiềm ẩn. 

Sử dụng công nghệ AI trong bảo mật giúp tăng cường tính linh hoạt và hiệu quả của các hệ thống bảo mật, bảo vệ dữ liệu quan trọng và thông tin cá nhân khỏi các mối đe dọa mạng.

Trong ngành vận tải

Trí tuệ nhân tạo đang được ứng dụng vào các phương tiện vận tải tự động, đặc biệt là ô tô tự lái. Sự triển khai này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế nhờ cắt giảm chi phí mà còn giảm thiểu nguy cơ tai nạn gây nguy hiểm đến tính mạng.

Năm 2016, Otto, một công ty phát triển xe tự lái thuộc Uber, đã thành công trong việc vận chuyển 50.000 lon bia Budweiser trên quãng đường 193 km bằng xe tự lái. Công ty tư vấn công nghệ thông tin Gartner dự báo rằng trong tương lai, các phương tiện sẽ có thể kết nối với nhau qua Wifi để tối ưu hóa lộ trình vận chuyển.

⇒ Xem thêm: Marketing Logistics – Giải pháp kết nối hiệu quả giữa doanh nghiệp và khách hàng

Trong sản xuất

Trí tuệ nhân tạo được ứng dụng để xây dựng các quy trình sản xuất tối ưu hơn. Nhờ khả năng phân tích vượt trội, công nghệ AI giúp dự đoán và giải quyết các vấn đề tiềm ẩn trong dây chuyền sản xuất. Đồng thời, trí thông minh nhân tạo AI cũng có thể tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên và nâng cao hiệu suất hoạt động. 

Công nghệ này cung cấp cơ sở vững chắc cho việc định hướng và ra quyết định trong sản xuất, từ việc điều chỉnh quy trình, tối ưu hóa lịch trình sản xuất, đến việc quản lý tồn kho và phân phối sản phẩm. 

Sự ứng dụng của AI trong sản xuất mang lại hiệu quả cao, giảm thiểu lãng phí và tăng cường chất lượng sản phẩm, góp phần nâng cao lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp trong thị trường ngày càng khốc liệt.

Trong y tế

Một ứng dụng tiêu biểu của trí tuệ nhân tạo trong lĩnh vực y tế là việc sử dụng thiết bị bay không người lái (drone) trong các trường hợp cứu hộ khẩn cấp. Những chiếc drone này có tốc độ nhanh hơn xe cứu thương chuyên dụng đến 40% và vô cùng thích hợp để hoạt động ở những khu vực có địa hình hiểm trở. 

Nhờ khả năng điều hướng tự động và tránh chướng ngại vật thông minh, drone có thể nhanh chóng tiếp cận hiện trường, mang theo các thiết bị y tế quan trọng và thậm chí thực hiện việc giao tiếp với các nhân viên cứu hộ từ xa. Điều này giúp tiết kiệm thời gian quý báu trong các tình huống khẩn cấp và tăng cơ hội cứu sống nạn nhân.

Trong giáo dục

Sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo đã thúc đẩy sự phát triển trong lĩnh vực giáo dục. Công nghệ AI đã giúp tự động hóa các hoạt động như chấm điểm và hướng dẫn cá nhân học sinh, từ đó tạo ra một môi trường học tập linh hoạt và hiệu quả hơn. 

Nhiều ứng dụng và phần mềm giáo dục đã được phát triển để tùy chỉnh nội dung học tập và cung cấp phản hồi cá nhân, giúp học sinh tiến bộ theo tốc độ riêng của họ. Công nghệ AI giúp xác định các vấn đề trong quá trình học tập và cung cấp các giải pháp để giải quyết chúng. 

Ví dụ, nếu có nhiều học sinh mắc phải các lỗi nhất định trong bài tập, hệ thống AI sẽ thông báo cho giáo viên và cung cấp gợi ý cụ thể để giúp học sinh sửa chữa. Hơn nữa, AI cũng có thể theo dõi tiến độ học tập của từng học sinh và cung cấp thông tin phản hồi cho giáo viên để hỗ trợ việc giảng dạy.

Trong ngành dịch vụ

Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang thúc đẩy sự tiến bộ trong lĩnh vực dịch vụ khách hàng. Bằng cách phân tích dữ liệu, doanh nghiệp có thể hiểu sâu hơn về nhu cầu và sở thích của khách hàng, từ đó cung cấp các trải nghiệm cá nhân hóa và dịch vụ tốt nhất.

Ngoài ra, sử dụng AI trong dịch vụ khách hàng giúp tạo ra các trải nghiệm tương tác tự động thông qua chatbot và hệ thống tự phục vụ. Nhờ khả năng học máy, các hệ thống này có thể xử lý yêu cầu của khách hàng một cách chính xác và nhanh chóng, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí cho doanh nghiệp, đồng thời tăng sự hài lòng của khách.

Trong truyền thông

Trong lĩnh vực truyền thông, sự phát triển của trí tuệ nhân tạo đã làm thay đổi cách thức tiếp cận với khách hàng mục tiêu. Công nghệ AI cho phép các công ty tiếp cận đúng khách hàng và đúng thời điểm thông qua việc phân tích những thông tin về nhân khẩu học, hành vi trực tuyến và nội dung quảng cáo. Nhờ vào các ưu điểm này, các doanh nghiệp có thể tối ưu hóa chiến lược quảng cáo của mình và tăng cường hiệu quả tiếp cận đối tượng mục tiêu.

Góc khuất của trí thông minh nhân tạo AI là gì?

Trong tương lai, máy móc có thể thay thế con người trong những công việc nguy hiểm, giảm bớt nguy cơ cho cuộc sống con người. Tuy nhiên, điều này cũng đi kèm với những rủi ro và thách thức, và dưới đây là một số nhược điểm của việc áp dụng trí tuệ nhân tạo.

Chi phí sử dụng AI khá cao

Việc phát triển trí tuệ nhân tạo đòi hỏi đầu tư về mặt tài chính khổng lồ cho các loại máy móc phức tạp. Chi phí sửa chữa và bảo trì cũng rất cao. Để duy trì hiệu suất, các chương trình phải được liên tục cập nhật để đáp ứng với sự thay đổi của môi trường và yêu cầu cải tiến. 

Ngoài ra, trong trường hợp sự cố nghiêm trọng, việc khôi phục mã lỗi và tái kích hoạt hệ thống cũng tốn nhiều thời gian và tiền bạc.

Không có tính linh hoạt

Máy móc không có cảm xúc hay đạo đức, chúng chỉ thực hiện những gì được lập trình sẵn và không có khả năng phán đoán đúng hay sai. Thậm chí, chúng không thể quyết định khi gặp những tình huống không quen thuộc, dẫn đến khả năng hoạt động không chính xác so với những gì được lập trình.

Không cải thiện nhờ vào kinh nghiệm

Khác với con người, trí tuệ nhân tạo không thể tự cải thiện bằng việc rút ra kinh nghiệm, và qua thời gian, nó có thể trở nên hao mòn. Mặc dù có khả năng lưu trữ lượng lớn dữ liệu, nhưng cách mà nó sử dụng thông tin này thường khác biệt so với con người. Máy móc khó có thể thay đổi phản ứng của mình khi môi trường thay đổi. 

Trong thế giới của trí tuệ nhân tạo, không có gì có thể thay thế được sự kết nối tinh tế giữa con người. Việc chăm sóc và quan tâm không thể được tái tạo, và máy móc thông minh cũng không thể thay thế được vai trò của y tá hay bác sĩ trong việc chăm sóc bệnh nhân.

Không có sáng tạo ban đầu

Trí tuệ nhân tạo không có khả năng sáng tạo hay trí tưởng tượng như con người. Con người là những sinh vật tinh tế với sự nhạy cảm cao, có khả năng quan sát, nghe, suy nghĩ và cảm nhận. 

Suy nghĩ của con người thường được điều khiển bởi các cảm xúc, mà điều này thiếu vắng hoàn toàn trong máy móc. Khả năng trực quan tự nhiên của con người cũng khó có thể được tái tạo trong trí tuệ nhân tạo.

Thất nghiệp

Việc máy móc thay thế con người có thể gây ra nhiều vấn đề, từ tình trạng thất nghiệp quy mô lớn đến trầm cảm và nghèo đói, cũng như các tệ nạn xã hội. Con người bị loại bỏ khỏi công việc và cảm thấy mất mát và cô đơn. 

Nếu trí tuệ nhân tạo trở nên phổ biến, con người có thể mất đi sự sáng tạo và trở nên lười biếng. Sử dụng trí tuệ nhân tạo một cách bất cẩn có thể dẫn đến những hậu quả tàn khốc cho loài người.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận được AI và robot đang mở ra cho nhân loại những cơ hội mới. Con người có thể nhanh chóng biến ước mơ thành hiện thực và thích ứng với sự thay đổi. Mặc dù cần nhận biết rõ các mặt trái của trí tuệ nhân tạo, nhưng việc hiểu và tận dụng tối đa khả năng của nó cũng là chìa khóa để phát triển bền vững.

Kết luận 

Như vậy, bài viết đã giúp chúng ta hiểu rõ hơn về AI là gì cũng như bản chất của trí tuệ nhân tạo – một trong những khái niệm mang tính cách mạng của kỷ nguyên 4.0. Có thể nói, AI chính là một nguồn động viên cho sự sáng tạo và khám phá không ngừng. Với tiềm năng vô tận, AI đã và đang tiếp tục là nguồn cảm hứng cho sự phát triển và tiến bộ của nhân loại.